เชื่อว่าทุกคนไม่ว่ามือใหม่มือโปรต้องเคยพบปัญหาที่ว่าถ่ายวิวแล้วจะเก็บท้องฟ้ากับพื้นให้สวยเท่ากันไม่ได้เพราะเมื่อเราเลือกวัดแสงท้องฟ้าพื้นดินก็จะมืดเพราะท้องฟ้าสว่างกว่ามากกลับกันถ้าเราวัดแสงพื้นท้องฟ้าก็จะสว่างเกินไปซึ่งถ้าใช้โปรแกรมดึงกลับมาได้ก็รอดไปแต่ถ้าสว่างจนหลุดรายละเอียดแล้วล่ะก็เราจะแก้ไขไม่ได้เลย ถ้าจะถ่ายภาพเก็บทั้งฟ้าและพื้นให้สวยเราจะใช้เทคนิค HDR ซึ่งถ้าจะให้สวยก็ต้องถ่ายหลายๆภาพที่สภาพแสงต่างกันแล้วนำไปรวมภายหลังในโปรแกรม แต่ถ้าใครไม่ชอบวิธีนี้และอยากให้จบภาพสวยๆหลังกล้อง Graduated Filter หรือฟิลเตอร์ครึ่งซีกคือทางออกเลย
ก่อนอื่นต้องบอกว่าเนื้อหาที่เราพูดถึงกันรอบนี้จะค่อนข้างเป็นพื้นฐานมากหน่อยนะครับเพื่อให้เพื่อนๆที่เป็นมือใหม่สามารถเข้าใจไปพร้อมกันได้ง่าย หากใครคุ้นๆกับเรื่องฟิลเตอร์ครึ่งซีกอยู่แล้วก็ถือว่าเป็นการทบทวนนะครับหรือหากใครมีข้อมูลจะเสริมก็ไปคอนเม้นกันได้เลยในโพสบทความหน้าเพจ ZoomCamera เพื่อเป็นการแชร์ความรู้และเทคนิคให้ทุกๆคน
Filter ฟิลเตอร์
ปูพื้นฐานเรื่องฟิลเตอร์กันก่อนปกติแล้วฟิลเตอร์ที่นิยมใช้กันทั่วไปจะมีอยู่ 2 ประเภทคือ
1. ฟิลเตอร์ที่ใช้เพื่อปกป้องหน้าเลนส์ ซึ่งมักเป็นฟิลเตอร์ที่เราซื้อติดเลนส์ไว้ตั้งแต่ตอนออกจากร้านนั่นแหละครับมีหน้าที่หลักในการปกป้องหน้าเลนส์ลักษณะจะเป็นแบบกลมขันเกลียวเข้าที่หน้าเลนส์
2. ฟิลเตอร์ที่ให้ผลลัพธ์พิเศษ ฟิลเตอร์ประเภทนี้ไม่ได้มีหน้าที่หลักในการปกป้องแต่เป็นการทำให้เกิดผลพิเศษในภาพเช่น
- CPL Filter ช่วยทำให้สีสันอิ่มมากขึ้นเช่น ท้องฟ้าสีสดขึ้น ต้นไม้เขียวอิ่มมากขึ้น เป็นต้น
- ND Filter ช่วยตัดแสงให้ผ่านเข้าไปในกล้องน้อยลงเพื่อใช้ความเร็วชัตเตอร์ช้าขณะที่มีแสงมาก
ฟิลเตอร์ประเภทหลังนี้นอกจากจะมีแบบกลมแล้วยังมีแบบแผ่นสี่เหลี่ยมด้วย(ฟิลเตอร์ครึ่งซีกจะอยู่ในหมวดนี้)ซึ่งแบบแผ่นสี่เหลี่ยมเราจำเป็นต้องซื้ออุปกรณ์จับแผ่นไปติดที่หน้าเลนส์ก่อนจึงจะสามารถใช้ได้ซึ่งส่วนใหญ่ก็จะมีขายรวมกันเป็นชุดพร้อมใช้อยู่แล้ว
Graduated Filter ฟิลเตอร์ครึ่งซีก
เข้าเรื่องหลักของเรากันเลย Graduated Filter หรือฟิลเตอร์ครึ่งซีก, ฟิลเตอร์ครึ่งแผ่น จะมีลักษณะตามชื่อมันเลยครับคือจะมีฟิลเตอร์แค่ครึ่งเดียวอีกครึ่งที่เหลือเป็นกระจกใสธรรมดา ส่วนใหญ่ฟิลเตอร์ครึ่งซีกจะเป็นแบบแผ่นสี่เหลี่ยม(แบบกลมก็มีครับแต่ไม่มากนัก)และแบบที่นิยมใช้กันจะเป็นฟิลเตอร์ ND
ND Filter ฟิลเตอร์ ND
ฟิลเตอร์ ND นั้นสังเกตได้ง่ายๆเลยคือเป็นสีดำครับ ฟิลเตอร์ชนิดนี้จะแผ่นสีดำๆทำให้แสงผ่านเข้าไปได้น้อยลง(ให้นึกถึงแว่นกันแดด)ซึ่งก็จะมี ND เบอร์ต่างๆหลายระดับเบอร์น้อยก็ตัดแสงไม่มาก เบอร์มากๆก็จัดตัดจนมืดเลยครับถึงขนาดทำให้เราสามารถใช้ความเร็วชัตเตอร์นานเป็นวินาทีในการถ่ายภาพกลางแจ้งตอนเที่ยงได้เลย หากเป็นฟิลเตอร์แผ่น Graduated ND ก็จะเป็นการตัดแสงเฉพาะแค่ครึ่งแผ่น
ตัวอย่าง ND แผ่นที่ลดแสง 10 สตอปแบบเต็มแผ่นจะเห็นว่าแทบจะเป็นแผ่นสีดำทึบเลยทีเดียว
Graduated Filter ฟิลเตอร์ครึ่งซีกทำให้ภาพดีขึ้นได้อย่างไร
ปกติแล้วท้องฟ้าจะสว่างกว่าพื้นดินทำให้มีปัญหาว่าหากจะวัดแสงพื้นดินให้พอดีท้องฟ้าจะขาวเพราะสว่างเกินไปดังนั้นหากเราลดแสงฝั่งด้านบนที่เป็นท้องฟ้าลงได้ฟ้ากับพื้นก็จะได้แสงที่พอดีกัน โดยการใช้ฟิลเตอร์ครึ่งซีก Graduated ND เอาด้าน ND ไว้ตรงช่วงที่เป็นท้องฟ้าจะช่วยตัดแสงบริเวณท้องฟ้าลงได้โดยที่ฝั่งพื้นดินยังได้รับแสงตามปกติ
Graduated Filter แบบ Soft, Hard และ Reverse คืออะไร
ฟิลเตอร์ครึ่งซีกจะมีแบ่งออกมาอีกเป็น Soft-Edge, Hard-Edge, และ Reverse ซึ่งทั้ง 3 อย่างแสดงถึงลักษณะการไล่โทนของความดำครับ(บางยี่ห้อที่แบ่งย่อยมากกว่า 3 ชนิดก็มีครับ)
- Soft-Edge จะค่อยๆไล่จากใสไปเป็นดำที่ละน้อยๆ ถ้าหากวิวที่เรากำลังจะถ่ายไม่ได้มีเส้นแบ่งขอบฟ้ากับพื้นอย่างชัดเจนเราจะเลือกใช้แบบ Soft จะทำให้การไล่แสงดูกลมกลืนเป็นธรรมชาติมากกว่าเช่น ถ่ายภาพวิวภูเขา ป่า ซึ่งจะมีแนวขึ้นลงของเขาหรือต้นไม้อยู่ตลอดเส้นขอบฟ้าไม่ได้แบ่งเป็นเส้นตรงอย่างชัดเจน
- Hard-Edge จะเปลี่ยนจากใสไปเป็นดำอย่างฉับพลันเหมาะสำหรับใช้ถ่ายภาพวิวที่มีเส้นแบ่งขอบฟ้าชัดเจนเช่น ทะเล เป็นต้น
- Reverse จะต่างจากสองอันแรกคือจากปกติที่จะไล่จากใสแล้วค่อยๆดำขึ้นเรื่อยๆกลายเป็นใส>ดำ>แล้วค่อยๆกลับมาใสอีก Reverse จะเหมาะกับการถ่ายพระอาทิตย์ขึ้นพระอาทิตย์ตกเพราะเป็นสถานการณ์ที่แสงจำนวนมากอยู่บริเวณเส้นขอบฟ้าเขาจึงนำส่วนที่ดำสุดสลับมาตรงกลางซะเพื่อให้ตรงกับพระอาทิตย์พอดี
จะเลือกแบบไหนก็ขึ้นอยู่กับสถานที่และสภาพแสงที่เราไปถ่ายครับส่วนตัวผมเองแนะนำว่าเราควรมี Hard และ Soft ไว้ใช้ทั้งคู่
หากถ่ายภาพวิวที่มีแนวต้นไม้หรือภูเขาสูงต่ำไม่เท่ากันอย่างภาพด้านบนนี้เราจะเลือกใช้ฟิลเตอร์ครึ่งซีกแบบ Soft-Edge เพราะเส้นแบ่งเขตขอบฟ้าไม่ชัดเจน
ระดับความทึบของ ND
เมื่อเราเลือกชนิดของ Graduated Filter หรือฟิลเตอร์ครึ่งซีกได้แล้วให้เราเลือกเบอร์หรือระดับความทึบของฟิลเตอร์ด้วย ยิ่งทึบมากก็ตัดแสงมากโดยปกติจะพูดกันเป็นสตอปเช่น ND 0.9 ตัดแสง 3 สตอป
ND Number | ND Number | ลดแสง(สตอป) |
ND2 | ND 0.3 | 1 |
ND4 | ND 0.6 | 2 |
ND8 | ND 0.9 | 3 |
ND16 | ND 1.2 | 4 |
ND32 | ND 1.5 | 5 |
ND64 | ND 1.8 | 6 |
ND128 | ND 2.1 | 7 |
ND256 | ND 2.4 | 8 |
ND512 | ND 2.7 | 9 |
ND1024 | ND 3.0 | 10 |
จากภาพด้านบนจะเห็นว่าน้ำทะเลมีอาการยืดเบลอเป็นผลมาจากการใช้ความเร็วชัตเตอร์ที่ช้าแต่การจะใช้ความเร็วชัตเตอร์ช้าในขณะถ่ายย้อนแสงพระอาทิตย์ยามเย็นแบบนี้มันเป็นไปไม่ได้เพราะจะทำให้ท้องฟ้าขาวจนรายละเอียดหายไปหมดดังนั้นเทคนิคที่จะสร้างภาพนี้คือ การใช้ฟิลเตอร์ ND แบบครึ่งซีกเพื่อลดแสงบนท้องฟ้าและอาจใส่ฟิลเตอร์ ND แบบเต็มแผ่นซ้อนอีกชั้นหนึ่งเพื่อลดแสง
ข้อดีของการใช้ฟิลเตอร์แผ่นคือตัวจับฟิลเตอร์ส่วนใหญ่จะรองรับการใช้ฟิลเตอร์แผ่นหลายแผ่นซ้อนกันได้
การเลือกซื้อฟิลเตอร์แผ่น
หากอยากซื้อฟิลเตอร์ครึ่งซีกมาใช้ผมแนะนำให้เลือกซื้อแบบฟิลเตอร์แผ่นสี่เหลี่ยมครับเพราะฟิลเตอร์เกรดดีๆส่วนใหญ่นั้นก็เป็นแบบแผ่นแทบทั้งนั้นอนาคตเราจะต่อยอดอุปกรณ์ได้ดีกว่า ตัวแผ่นฟิลเตอร์จะมีทั้งแบบกระจกและเรซิ่นซึ่งแบบกระจกจะให้คุณภาพที่ดีกว่าแต่ก็ราคาสูงกว่าเช่นกัน อีกเรื่องที่ต้องระวังคือความผิดเพี้ยนของสีเพราะฟิลเตอร์ ND หากเป็นเบอร์สูงๆลดแสงมากแต่คุณภาพฟิลเตอร์ไม่ดีจะทำให้ภาพสีเพี้ยนซึ่งอาจจะติดโทนสีแดง เขียว น้ำเงิน แล้วแต่ฟิลเตอร์นั้นๆ ฉะนั้นถ้าจะเลือกใช้ฟิลเตอร์แผ่นที่ลดแสงหลายสตอป(เช่น 10 สตอป)พยายามเลือกที่คุณภาพดีหน่อยนะครับอย่างเช่น LEE Filter(เกรดสูงราคาสูง) หรือ NiSi(จากผลการีวิวให้คุณภาพที่ดีราคากลางๆไม่แพง)
NiSi V5 ที่วางขายเป็นเซ็ตอุปกรณ์สำหรับใช้ฟิลเตอร์แผ่น ดูราคาได้ที่ ZoomCamera
บทสรุป..
ปัจจุบันมีหลายคนเลือกที่จะใช้โปรแกรมแต่งภาพแทนการใช้ Graduated Filter หรือฟิลเตอร์แผ่นครึ่งซีกเช่น Gradient tool ใน Lightroom ที่ทำให้ภาพออกมาในลักษณะคล้ายกัน โดยส่วนตัวผมชอบที่จะใช้ฟิลเตอร์ครึ่งซีกเพื่อให้จบได้ที่หลังกล้องมากกว่าเพราะมันทำให้การถ่ายภาพสนุกขึ้น ทำให้เราได้ใช้เวลาอยู่หลังกล้องมากกว่าหลังคอมฯ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความชอบและการใช้งานของแต่ละคนครับ ถ้าเราไม่ได้เป็นคนชอบถ่ายวิวอย่างจริงจังการใช้โปรแกรมแต่งภาพทดแทนเอาบางครั้งบางคราวก็เพียงพอ แต่ถ้ารู้ตัวว่าเรารักสายวิวอย่างสุดตัวแล้วล่ะฟิลเตอร์ครึ่งซักเป็นของที่ต้องมีติดกระเป๋าไว้ซัก 2-3 ใบเลยครับ
บทความนี้เขียนเมื่อวันที่ 29/05/2017